Sanskrit Sloka text in Devanagari, Gujarati, Kannada, Telugu , and English

||om tat sat||

సుందరకాండ.
అథ త్రయస్త్రింశస్సర్గః

సోఽవతీర్య ద్రుమా త్తస్మా ద్విద్రుమప్రతిమాననః|
వినీతవేషః కృపణః ప్రణిప త్యోపసృత్య చ||1||
తా మబ్రవీన్మహాతేజా హనుమాన్ మారుతాత్మజః|
శిర స్యంజలిమాధాయ సీతాం మధురయా గిరా||2||

స||సః వినీత వేషః విద్రుమప్రతిమాననః తస్మాత్ ద్రుమాత్ అవతీర్య కృపణః ప్రణిపత్య ఉపసృత్య చ|| మహాతేజా మారుతాత్మజః హనుమాన్ శిరస్యంజలిమాధాయ మధురయా గిరా తాం సీతాం అబ్రవీత్||

Dressed in a somber manner, and shining he whose face was of the color of corals, having offered salutations approached the pitiable one. The son of wind god, Hanuman with great luster, bowing his head as mark of respect, spoke to Sita in sweet words.

కాను పద్మ పలాశాక్షి క్లిష్టకౌశేయవాసిని|
ద్రుమస్య శాఖామాలంబ్య తిష్ఠసి త్వమనిందితే||3||
కిమర్థం తవ నేత్రాభ్యాం వారిస్రవతి శోకజం|
పుండరీకపలాశాభ్యాం విప్రకీర్ణ మివోదకమ్||4||

స|| పద్మపలాశాక్షి క్లిష్టకౌశేయవాసిని అనిందితే ద్రుమస్య శాఖాం ఆలంబ్య తిష్టసి | కా ను?||తవ నేత్రాభ్యాం కిమర్థం వారిః పుండరీకపలాశాభ్యాం విప్రకీర్ణ ఉదకం ఇవ స్రవతి ||

Oh Lady with eyes like lotus petals, blemish less one, wearing crumpled silk garments and holding a branch and standing , who are you? Tears are flowing from your eyes like the water trickling down a pair of lotus petals.

సురాణాం అసురాణాం వా నాగగంధర్వ రక్షసామ్|
యక్షాణాం కిన్నరాణాం వా కా త్వం భవసి శోభనే||5||
కా త్వం భవసి రుద్రాణాం మరుతాం వా వరాననే|
వసూనాం వా వరారోహే దేవతా ప్రతిభాసిమే||6||

స|| శోభనే సురాణాం వా అసురాణాం వా నాగ గంధర్వ రక్షసామ్ యక్షాణాం వా కిన్నరాణాం వ కా త్వం|| రుద్రాణాం వా మరుతానాంవసూనాం వా కా త్వం| మే వరాననే వరారోహే (త్వం) దేవతా ప్రతిభాసి |

Oh Auspicious looking lady ! Are you a goddess or a demon, or Gandharva, or Nagas, or Rakshasa or Yakshas ? O Beautiful lady ! Are you one of Rudras or Maruts ? Oh best among women you appear to be one of the goddess to me.

కిన్ను చంద్రమసా హీనా పతితా విబుధాలయాత్|
రోహిణీ జ్యోతిషాం శ్రేష్ఠా శ్రేష్ఠసర్వగుణాన్వితా||7||
కా త్వం భవసి కల్యాణీ త్వ మనిందితలోచనే|
కోపాద్వా యది మోహాత్ భర్తారమసితేక్షణా||8||
వసిష్టం కోపయిత్వా త్వం నాసి కల్యాణ్యరుంధతీ|

స|| చంద్రమసా హీనా విబుధాలయాత్ పతితా జ్యోతిషాం శ్రేష్ఠా శ్రేష్ఠసర్వగుణాన్వితా రోహిణీ కిం ను?|| కల్యాణీ అనిందితలోచనే కా త్వం భవసి | కోపాత్ వా మోహాత్ వా భర్తారం వశిష్ఠం కోపయిత్వా కల్యాణీ అరుంధతీ న అసి |

Are you one of the luminaries that fell down separated from the moon? Are you Rohini, embellished with best of virtues among all the constellations? Oh Lady with blemish less eyes! Who are you ? Are you Arundhati who out of anger or out of love, made Vasistha angry?

కోనుపుత్రః పితా భ్రాతా భర్తా వా తే సుమధ్యమా||9||
అస్మాల్లోకాదముం లోకం గతం త్వం అనుశోచసి|
రోదనా దతినిశ్శ్వాసాత్ భూమిసంస్పర్శనా దపి||10||
న త్వాం దేవీ మహం మన్యే రాజ్ఞ స్సంజ్ఞావధారణాత్|
వ్యంజనాని చ తే యాని లక్షణాని చ లక్షయే||11||
మహిషీ భూమిపాలస్య రాజకన్యాఽసి మే మతా|

స|| సుమధ్యమే తే పుత్రః పితా భ్రాతా భర్తా వా కో ను| అస్మాత్ లోకాత్ అముం లోకం గతా అనుశోచసి ||స|| రోదనాత్ అతినిఃశ్వాసాత్ భూమి సంస్పర్శనాత్ అపి రాజ్ఞః సంజ్ఞావధారణాత్ త్వాం దేవీం సంజ్ఞే|| తే యాని వ్యంజనాని లక్షణాని చ లక్షయే భూమిపాలస్య మహిషీ రాజకన్యాసి చ మే మతా||

Who is the son or father of brother or husband , who departed from this world making you sorrowful. From your crying and the deep breaths and the touching of the ground, you bear the signs of a royal queen. On the basis of your signs and other qualities I think that you are the queen of a King or a princess.

రావణేన జనస్థానాత్ బలాదపహృతా యది||12||
సీతా త్వమసి భద్రం తే తన్మమాచక్ష్య పృచ్ఛతః|
యథా హి తవ వై దైన్యం రూపం చాప్యతిమానుషమ్||13||
తపసా చాన్వితో వేషః త్వం రామమహిషీ ధ్రువమ్|

స|| త్వం జనస్థానాత్ రావణేన బలాత్ అపహృతా సీతా అసి యది తత్ పృచ్ఛతః మమ ఆచక్ష్వ | తే భద్రం అస్తు||తవ దైన్యం అతిమానుషం రూపం వ తపసా అన్వితః వేషః యథా త్వం ధ్రువం రామ మహిషీ||

Are you Sita that was brought by force from Janasthana by Ravana , if you are that please tell me. May god bless you. Your plight, superior human form, your robes marked with asceticism , as such you certainly look like Rama's queen.

సా తస్య వచనం శ్రుత్వా రామకీర్తన హర్షితా||14||
ఉవాచ వాక్యం వైదేహీ హనుమంతం ద్రుమాశ్రితమ్|
పృథివ్యాం రాజసింహానాం ముఖ్యస్య విదితాత్మనః||15||
స్నుషా దశరథస్యాహం శత్రుసైన్యప్రతాపినః|
దుహితా జనకస్యాహం వైదేహస్య మహాత్మనః||16||
సీతేతి నామ నామ్నాsహం భార్యా రామస్య ధీమతః|

స|| సా వైదేహీ తస్య వచనం శ్రుత్వా రామకీర్తన హర్షితా ద్రుమాశ్రితం హనుమంతం వాక్యం ఉవాచ||అహం పృథివ్యాం రాజసింహానాం ముఖ్యస్య విదితాత్మనః శత్రుసైన్య ప్రతాపినః దశరథస్య స్నుషా || అహం మహాత్మనః వైదేహస్య జనకస్య దుహితా | ధీమతః రామస్య భార్యా సీత ఇతి నామ నామ్నా||

That Vaidehi hearing his words , delighted by the words of praise about Rama, addressed Hanuman who was seated on the tree. 'I am the daughter in law of Dasaratha, who is the foremost among the great kings on this earth, who knows self, who is a slayer of enemy armies. I am the daughter of the great soul Janaka , the king of Videha. I am wife of sagacious Rama'.

సమా ద్వాదశ తత్రాహం రాఘవస్య నివేశనే||17||
భుంజానా మానుషాన్ భోగాన్ సర్వకామసమృద్ధినీ|
తత్ర త్రయోదశే వర్షే రాజ్యే నేక్ష్వాకునందనమ్||18||
అభిషేచయితుం రాజా సోపాధ్యాయః ప్రచక్రమే|

స|| అహం తత్ర రాఘవస్య నివేసనే మానుషాన్ భోగాన్ భుంజానా సర్వకామసమృద్ధినీ ద్వాదశ సమాః|| తత్ర త్రయోదసే వర్షే సోపాధ్యాయః రాజా ఇక్ష్వాకుకులనందనం రాజ్యేన అభిషిక్తుం ప్రచక్రమే||

I have lived in Rama's house for twelve years, enjoying the pleasures of a human being. Then in the thirteenth year, along with the Royal preceptor, the King decided to anoint Rama, the delight of Ikshwaku line, as the king.

తస్మిన్ సంభ్రియమాణే తు రాఘవస్యాభిషేచనే||19||
కైకేయీ నామ భర్తారం దేవీ వచనమబ్రవీత్|
న పిబేయం న ఖాదేయం ప్రత్యహం మమ భోజనమ్||20||
ఏష మే జీవితస్యాంతో రామో యద్యభిషిచ్యతే|
యత్త దుక్తం త్వాయా వాక్యం ప్రీత్యా నృపతి సత్తమ||21||
తచ్ఛేన్న వితథం కార్యం వనం గచ్ఛతు రాఘవః|

స|| తస్మిన్ రాఘవస్య అభిషేచనే సంభ్రియమాణే కైకేయి నామ దేవీ భర్తారం వచనం అబ్రవీత్|| న పిబేయం ప్రత్యహం భోజనం న ఖాదేయం (యది) రామః అభిషిచ్యతే | ఏశః మే జివితం అంతః|| నృపసత్తమ త్వయా ప్రీత్యా యత్ తత్ వాక్యం ఉక్తామ్ తత్ వితథం న కార్యం యది రాఘవః వనమ్ గచ్ఛతు||

While the arrangements for anointing Rama are going on, queen by name Kaikeyi spoke to her husband. 'I will not drink or eat or eat food. if Rama is anointed. This is the end of my life. Oh best of Kings those words of love you spoke to me, if they are not to be false then Rama goes to forest'.

స రాజా సత్యవాగ్దేవ్యా వరదానమనుస్మరన్||22||
ముమోహ వచనం శ్రుత్వా కైకేయ్యాః క్రూరమప్రియమ్|
తతస్థు స్థవిరో రాజా సత్యే ధర్మే వ్యవస్థితః||23||
జ్యేష్ఠం యశస్వినం పుత్త్రం రుదన్ రాజ్య మయాచత|
స పితుర్వచనం శ్రీమాన్ అభిషేకాత్పరం ప్రియమ్||24||
మనసా పూర్వ మాసాద్య వాచా ప్రతిగృహీతవాన్|

స|| సత్యవాక్ స రాజా దేవ్యాః వరదానం అనుస్మరన్ కైకేయ్యాః అప్రియం వచనం శ్రుత్వా ముమోహ|| తతః సత్యే ధర్మే వ్యవస్థితః స్థవీరః రాజా రుదన్ జ్యేష్ఠం పుత్రం రాజ్యం అయాచత| సః శ్రీమాన్ పితుః వచనం అభిషేకాత్ పరం ప్రియం మనసా పూర్వం ఆసాద్య వాచా ప్రతిగృహీతవాన్ ||

The king ever truthful,remembering the word given to Kaikeyi, hearing the unpleasant words of Kaikeyi fainted. Then the king who is aged , who is established in righteous conduct, while crying begged his famed eldest son to give back the kingdom. That illustrious one for whom father's word as more important than the kingdom , having accepted in his mind then accepted his words.

దద్యాన్నప్రతిగృహ్ణీయాన్ నబ్రూయాత్ కించిదప్రియమ్||25||
అ పి జీవితహేతోర్వా రామః సత్యపరాక్రమః|
స విహా యోత్తరీయాణి మహార్హాణి మహాయశాః||26||
విసృజ్య మనసా రాజ్యం జనన్యై మాం సమాదిశత్|
సాహం తస్యాగ్రతస్తూర్ణం ప్రస్థితా వనచారిణీ||27||
న హి మే తేన హీనయా వాసః స్వర్గేఽపి రోచతే|
ప్రాగేన తు మహాభాగః సౌమిత్రిః మిత్రనందనః||28||
పూర్వజ స్యానుయాత్రార్థే ద్రుమచీరై రలంకృతః|

స||సత్యపరాక్రమః రామః దద్యాత్ నప్రతిగృహ్ణియాన్ జీవితహేతోర్వా కించియ్ అప్రియమ్ నబ్రూయాత్ ||మహాయశాః సః మహార్హాణి ఉత్తరీయాణి విహాయ మనసా రాజ్యం విశ్రుజ్య మామ్ జనన్యై సమాదిశత్||అహం తస్య అగ్రతః వనచారినీ తూర్ణం ప్రస్థితా | తేన హీనాయాః మే స్వర్గోపి న రోచతే ||మహాభాగః మిత్రనందనం సౌమిత్రి పూర్వజస్య అనుయాత్రార్థే ద్రుమచీరై రలంకృతః||

Rama whose strength is his truthfulness, gives but not take even for his life, nor will he speak harsh words. That great person, casting off the luxurious upper garments, giving up the kingdom wholeheartedly, entrusted me to his mother. I myself started before him to be a forest dweller. For without him even heaven is not preferable. Sumitra's son, a noble one, a delight to his friends, dressed himself in bark clothes to follow his brother to the forest.

తే వయం భర్తురాదేశం బహుమాన్య దృఢవ్రతాః||29||
ప్రవిష్టాః స్మ పురా దృష్టం వనం గంభీరదర్శనమ్|
వసతో దండకారణ్యే తస్యాహ మమితౌజసః||30||
రక్షసా పహృతా భార్యా రావణేన దురాత్మనా|
ద్వౌమాసౌ తేన మే కాలో జీవితానుగ్రహః కృతః||31||
ఊర్ధ్వం ద్వాభ్యాం తు మాసాభ్యాం తతస్తక్ష్యామి జీవితమ్||32||

స|| తే వయం భర్తుః ఆదేశం బహుమాన్య దృఢవ్రతాః పురా అదృష్టం గంభీరదర్శనం వనం ప్రవిష్టాః స్మ||అమితతేజసః తస్యాం భార్యా అహం దండకారణ్యే వసతః | దురాత్మనా రక్షసా రావణేన అపహృతా||తేన ద్వౌమాసౌ కాలో జీవితానుగ్రహః కృతః| తతః ద్వాభ్యాం మాసాభ్యాం ఊర్ధ్వం జివితం తక్ష్యామి||

Then we following the kings orders fully determined entered the impenetrable forest. While the most valiant Rama was living in Dandaka forest I, his wife, was carried away by the evil minded Ravana. He has given me two months to live. After those two months I will be giving up my life.

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే త్రయస్త్రింశస్సర్గః||

Thus ends the Sarga thirty three of Sundarakanda in Ramayana the first poem ever composed in Sanskrit by the first poet sage Valmiki.

|| om tat sat||

 

गंभीर ગંભીર ಗಂಭೀರ గంభీర gaṁbhīra